WIRTUALNY KLUB MODELARZY RC

Jest to pewnie robienie modelu od "konca" ale wlasnie takl bylo. Zbudowalem mechanizm smigla o zmiennym skoku i potrzebowalem modelu, zeby go zastosowac. Planowalem go uzyc w PZL-130 Orlik wlasnej konstrukcji, ale do tego jeszcze daleka droga, a mechanizm chcialem zobaczy w dzialaniu juz. Dlatego rozpoczalem poszukiwania modelu, ktory spelnialby nastepujace wymagania:
- Zestaw ARF (szybki w budowie)
- Rozmiar 60 (taki mam naped)
- Turboprop (naped elektryczny bardziej symuluje turbine niz silnik tlokowy)
- Samolot jednosilnikowy (mam tylko jeden mechanizm)
- Chowane podwozie trojkolowe z przednim kolem sterowanym (latwy do startu i ladowan)

Nie ma zbyt wiele samolotow ktore spelniaja te wymagania. Az natknalem sie wlasnie na model Tucano firmy World Models. Mialem kilka roznych modeli tej firmy i wszystkie byly bardzo dobrze zaprojektowane, porzadnie zbudowane no i co najwazniejsze mialy bardzo dobre wlasnosci lotne. Potwierdzily to zreszto niezalezne opinie ludzi, ktorzy ten model kupili.

Model ten jest w dwoch ubawrwieniach - niebiesko-zolty (Brazilian Smoke Squadron) oraz pomaranczowo-bialy (Brazilian Air Force Academy). Bardziej mi sie podobal ten drugi no i powinno go lepiej widac na tle nieba. Moze mi sie wydaje, ale samolot ten nawet troszeczke przypomina Orlika.



Model przyszedl bardzo dobrze zapakowany w wielkie kartonowe pudlo



Wszystkie elementy zabezpieczone folia i tasma klejaca. Co dziwo pokrycie foliowe samolotu bardzo dobrze zrobione i bez zmarszczek - nie trzeba w ogole naciagac, jak to zwykle jest z innymi ARF-ami. Chowane podwozie zainstalowane w skrzydlach, nawet zawiasy CA wstawione i gotowe do zakropienia.



Zanim zabralem sie za skladanie postanowilem ponaklejac wszystkie dostarczone w zestawie naklejki. Latwiej jest to zrobic gdy samolot jest w kawalkach i latwiejszy w manipulacji. Poniewaz arkusz zawiera naklejki do dwoch kolorystycznych wykonan modelu wiec niektore naklejki sa niepotrzebne do mojego modelu. Tak wyglada kadlub juz z naklejkami:



Kadlub wykonany klasycznie z balsy i lekkiej sklejki pokryty folia. Mimo solidnej konstrukcji jest bardzo lekki



Owiewka silnika jest laminatowa z powierzchnia zelkotowa - widoczne sa nawet obrysy paneli.



Standardowy woreczek akcesorii jest tez odmienny od popularnych ARF-ow. World Models daje akcesoria calkiem dobrej jakosci, ktore mozna spokojnie wykorzystac w modelu.



Z minusow tego zestawu dopatrzylem sie trzy:
1. Czarno-biala kserokopia ubogiej instrukcji jest miejscami nieczytelna zwlaszcza w miejscach gdzie zdjecia sa kolorowe. Ale mozna sciagnac od producenta oryginalny PDF tej instrukcji wiec mozna sie dopatrzec czego brakuje.
2. Figurki pilotow zupelnie nie pasuja do tego zestawu. Nie chodzi o rozmiar ale o same postacie. Takich radosnie usmiechnietych blizniakow w tych kaskach o goglach nikt by do Brazylijskiej Akademii Lotniczej za brame nie wpuscil, a co dopiero do samolotu.



Na ich miejsce zamowilem juz dwie figurki "jet pilot" w skali 1/6. Podobnie foteliki bardziej nadaja sie do Cessny 152 niz do wojskowego samolotu treningowego. Bede musial dorobic fotele ze styroduru.

3. Brakuje waznej nalepki - godla Brazylijskiej Akademii Lotniczej (niebieskie w przedniej czesci pod owiewka). Ten symbol jest na prawie kazdym zdjeciu pomaranczowo-bialego Tucano, a w zestawie World Models go nie ma. Ale od czego jest wujek Google. Znalazlem obrazek godla, ktory wydrukowalem na "kalkomanii" i umiescilem gdzie powinien byc:



Podejrzewam, ze godla nie ma w zestawie z przyczyn legalnych (praw autorskich i reprodukcji). Nie bylo to problemem, ale duzo czasu zajelo mi zeby znalezc na Google, co to w ogole jest - czego szukac (godlo na zdjeciach samolotow jest niewyrazne). Dopiero po dlugich poszukiwaniach trafilem na strone z dobrym obrazkiem

[EDIT: Strona www z obrazkiem juz nie istnieje]

c.d.n.

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Na dzis skonczylem skladac skrzydlo. Celowo pisze "skladac" a nie "budowac" bo ten zestaw sklada sie prawie jak klocki Lego. Na lotki chcialem zastosowac cyfrowe serwa Blue Bird BMS-760DMG (mocne i lekkie) ale nie pasowaly do oryginalnego gniazda przewidzianego dla rozmiarow standard. Na razie uzylem wiec o 10 gramow ciezszych HX5010. Jak sie okaze za malo precyzyjne to przytne mocowane pod Blue Bird'a.

Acha jeszcze jedna pochwala dla World Models. To jest pierwszy ARF jaki widzialem, w ktory na bagnet producent dal lite twarde drewno o prostych rownych i gestych slojach we wlasciwa strone (a nie sklejke, jak wielu innych daje). Nie mam obawy, ze skrzydlo sie zlamie w locie.

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Duzo robilem, malo pisalem. Czas wiec uzupelnic postep prac nad brazylijskim Tucano.

A wiec skrzydlo. Do klejenia uzylem kleju poliuretanowego, a nie zalecanej tradycyjnej zywicy. Poliuretan jest lzejszy a trzyma tak samo mocno - w kazdym razie jak na te potrzeby. W centrum dwa serwa: 12-kilogramowe HTX na klapy oraz Cyfrowe Blue Bird na podwozie.



Schowane w skrzydle i przykryte klapka serwa od lotek. Bardzo ladnie wymyslone przez firme World Models. Czyli razem w skrzydle sa 4 serwa.



Podwozie chowane juz zainstalowane fabrycznie, ale mialem malutki problem. Jeden z popychaczy byl ciut za krotki. Musialem go wymienic - na szczescie mialem taki drut w zapasach. Przy okazji przekonalem sie ze zainstalowane podwozie jest bardzo porzadnie. Zadnych luznych srubek czy innej fuszerki.



Wewnatrz kadluba trzy serwa: Cyfrowe Blue Bird do chowania przedniego kolka, drugie cyfrowe Blue Bird do steru wysokosci oraz 12-kilogramowy HTX do steru kierunku i skrecania przednim kolkiem. Czyli kolejne 3 serwa w kadlubie. Ale to jeszcze nie koniec



Ciekawe rozwiazanie steru wysokosci. Ster jest dzielony i kazda polowka ma swoj popychacz. Oba popychacze polaczone w widelki niedaleko serwa (bardzo porzadny lacznik byl w zestawie).



W nosie zamontowany silnik do smigla ze zmiennym skokiem. Na tym zdjeciu przymiarka, zeby dopasowac odleglosc kolpaka smigla od firewall. Do mocowania silnika wykonalem dlugie derlinowe stojaki-rurki, przez ktore przechodza dlugie stalowe sruby. Dorobilem nowe mocowanie silnika (krzyzak) na wymiar pod rozstaw juz zamontowanych slepych nakretek oryginalnego mocowania silnika spalinowego. Nie moglem nigdzie kupic srub M4 o dlugosci 90mm wiec przegwintowalem szpilke budowlana (taki dlugi wkret do drewna). Spilka wykonana z porzadnej stali wiec sprawdza sie tu doskonale.



Na kolejnych trzech zdjeciach juz wykonczony przod samolotu. Zainstalowane serwo do zmiany skoku smigla (to juz 8 serwo w tym samolocie) a takze regulator do silnika. Regulator ustawiony jest tuz za wlotem powietrza wiec z chlodzeniem nie powinno byc problemu.







A tu juz przymiarka, jak model wyglada z zewnatrz. Prezentuje sie naprawde ladnie.





Jeszcze nie ma foteli - katapult za pilotami. Musze najpierw przyjrzec sie zdjeciom jak one dokladnie wygladaja a potem je dorobie.



Jeszcze nie sprawdzalem jak sie model balansuje, bo brakuje kilku istotnych klamotow, ale nie powinno byc problemu z wywazeniem, bo ciezka baterie do zasilania silnika mozna przesunac az do firewall a z koleji baterie do zasilania radia az do polowy ogona.

Do pelnego efektu podwozie oraz klapy podlaczone beda przez moduly spowalniajace (te z Hobby City). Musze kupic jeszcze jeden modul do sterowania obrotami silnika, zeby przy przelaczaniu obrotow obroty nie skakaly gwaltownie ale symulowaly rozpedzanie sie turbiny.

Jak na razie skladanie idzie calkiem ladnie. Zestaw ten jest naprawde dobrze wykonany - jak na razie moge polecic do skladania. Jak lata, to sie okaze pozniej. Jedna rzecz moglbym tylko polecic producentowi: fajno byloby gdyby dodal troszeczke pomaranczowej folii pasujacej do koloru samolotu. Zakleilbym wtedy mechanizmy chowanego podwozia w skrzydle oraz widoczne polacznenie dwoch polowek skrzydla. Wycieta folie z dziury po serwie klap wykorzystalem do polaczenia statecznika poziomego z jego trojkatnymi elementami przy kadlubie

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Troszeczke wreszcie porobilem przy modelu. To nie znaczy, ze dlugo nic sie nie dzialo: wykanczalem lopaty do piasty o zmiennym skoku smigla oraz elektroniczny wylacznik on-off.

Zabralem sie ze montowanie elektroniki oraz sprawdzanie ustawien radia. Miedzy odbiornikiem a regulatorem obrotow wlozylem spowalniacz serw (ten z Hobby City) i dzieki temu uzyskalem efek wolnego rozpedzania sie i zwalniania "turbiny". Programujac Futabe 8US udalo mi sie wyeliminowac pokretlo regulatora obrotow i obroty silnika mam ustawiane kombinacja dwoch przelacznikow:
1- przelacznik wlacza silnik na 5000rpm. Dzieki spowalniaczowi "turbina" ladnie i plynnie rozpedza sie do predkosci obrotow uzywanych podczas kolowania.
2. Drugim przelacznik w ustawieniu srodkowym przelacza obroty na 10 tys rpm - to jest konfiguracja do startu i ladowania. Dzieki temu smiglo osiaga nawiekszy ciag statyczny potrzebny dla tych faz lotu.
3. W gornym polozeniu drugiego przelacznika obroty spadaja do 7500rpm - to jest konfiguracja do normalnego lotu. Wtedy dopiero ma sens zwiekszenie skoku smigla na maksimum dla uzyskania maksymalnego ciagu przy duzych predkosciach.

Dzieki zaprogramowaniu wlacznikow kontrola obrotow smigla bedzie bardzo prosta i naturalna - model bedzie sie pilotowalo prawie jak normalny elektryk ze stalym skokiem smigla.

Zdjecia wkrotce. Sprobuje tez nakrecic jakis filmik z pracy silnika - to jest glosne. Na najwyzszych obrotach slychac lekkie burczenie - to wibracje, ale praktycznie ledwo wyczuwalne na kadlubie samolotu. Wiecej czyni to halasu (wzmocnione przez rezonans kadluba) niz wstrzasu. Wyglada na to, ze metoda wywazania lopat i piasty sie sprawdzila.

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Troche zdjec z marnych postepow. Najwiecej czasu zajmuje nie oprzyrzadowanie modelu, ale jego ostateczne wykonczenie na "ladnie". Tak wiec rozmiescilem wszystkie elementy w kadlubie z wyjatkiem baterii, ktora bedzie w miejscu, gdzie oryginalnie mial byc zbiornik paliwa. Jeszcze nie wiem, czy wstawie 5.0Ah czy 3.6Ah.

Bateria zasilajaca radio (2s Lipo 2200mAh) jest umieszczona w ogonie pod widoczna na ponizszym zdjeciu klapka. W czesci ogonowej znajduje sie tez widoczy na zdjeciach regulator napiecia z 2sLiPo do 6V (8A).



Z przodu przed serwami znajduja sie trzy opozniacze serw (do obrotow silnika, klap i podwozia)



Bateria podlaczana na duza wtyczke, ale przed startem zasilanie na silnik wlaczane jest elektronicznym wlacznikiem umieszczonym w przedniej czesci kadluba. Z boku kadluba widoczna jest tylko mala wajcha od mikrowylacznika oraz zielony LED wskazujacy, zalaczone napiecie.



Do wlaczania zasilania radia nie trzeba bylo wylacznika elektronicznego. Dwustykowy przelacznik o nominalnym obciazeniu 6A na styk spokojnie wystarcza. Oba styki polaczone rownolegle gwarantuja bezprzerwowa prace nawet przy wibracjach. Obok wylacznika umieszczny jest LED od regulatora napiecia, ostrzegajacy o zbyt niskim napieciu na LiPo. Na zdjeciu widoczny jest tez ogromny radiator tego analogowego regulatora napiecia.



Z zewnatrz wylaczniki sa ledwo widoczne dzieki temu nie szpeca estetyki modelu.



Wykorzystujac wszystkie 7 programowalnych mikserow FUTABY 8US i wspomajac je czescia wbudowanych "funkcyjnych" mikserow mudalo mi sie zaprogramowac wszystkie funkcje, jak chcialem: obroty silnika (cztery stale predkosci obrotowe wybierane przelacznikami), wsteczny ciag na przelaczniku "hamulca", dodawanie gazu wraz ze zwiekszaniem obciazenia (wspomaganie governera), trzy pozycje klap z przetrymowaniem steru wysokosci oraz wystawienie/chowanie podwozia. Myslalem, ze mi zabraknie mikserow, ale wyszlo na styk - model wykorzystuje wszystkie 8 kanalow. uwazam,ze Futaba 8US jest naprawde fajnie przemyslana w swoim programie. Nie bawilem sie pozniejszymi radiami Futaby (9C czy serii MZ) ale podejrzewam ze sa jeszcze lepsze.

Do oblotu jeszcze zostalo zamocowanie baterii silnika oraz dotarcie mechanizmu zmiany skoku - przy 10tys obrotow czasami sie zacina. Moze wystarczy go wyczyscic i nasmarowac bo wlasciwie po pierwszym zlozeniu wiecej go nie ruszalem.

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

To nie predator z napedem pchajacym wiec ewidentnie od poczatku

_________________
Mariusz Kaczanowski

GG: 37897

W koncu uporalem sie z mechanizmem zmiennego skoku i po wykalibrowaniu wszystko dziala. Fajnie jest, ze wibracje sa pratktycznie niezauwazalne, dzieki temu model ma odglos turbiny - w koncu to jest turboprop. Filmik i opis testu mechanizmu na calym zakresie obrotow jest tutaj http://www.alexrc.pl/viewtopic.php?p=127291#127291.

Do oblotu zostalo kilka drobiazgow.

1. Wyposazenie kabiny pilotow w fotele. Oryginalne w zestaie byly krzeselka jak do Cessny 152 zupelnie nie pasujace do wojskowego odrzutowca. Dlatego dorobilem fotele przypominajace przynajmniej troche "ejection sit". Za wzor wzialem ACES II Seat (obrazki ze strony http://www.ejectionsite.com: ACWS II grafika, Widok z lewej strony, widok z prawej strony

Nie chcialem sie bawic w wierne odwzorowanie ze wszystkimi detalami, bo przeciez to polmakieta. Po dlubaniu w styrodurze i pomalowaniu tych dlubanek akrylami kabina wyglada tak:





2. Umocowanie bateri od radia. Ona ma miejsce w ogonie pod klapka. Trzeba bylo wsadzic troche miekkiego poszycia (uzylem 2 warstw depronu) i zacisnac rzepa. To juz zrobilem.

3. Wyprowadzenie anteny. Uzylem oryginalnych anten w modelu, tak anteny ASSAN nie sa widoczne

Do zrobienia zostalo:
4. Zamocowac baterie do silnika. Tu jeszcze nie mam finalnego rozwiazania - rozpatruje rozne opcje.

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Do listy dopisalem jeszcze jeden szczegol - wyprowadzic ladowanie baterii silnika poza kadlub. Chodzi o to aby mozna bylo doladowac baterie miedzy lotami bez rozbierania samolotu. To tylko tak na lotnisku, bo w domu bede ladowal porzadnie z balancerem wiec i tak trzeba sie dostac do baterii.
Poniewaz ladowanie nie musi byc duzym pradem wiec gniazdko moglo byc "male". Zastosowalem gniazdka micro Hitec'a popularne kilka lat temu w malych elektrykach, ale dzis wlasciwie do niczego juz ich nie uzywam. Tu sie nadaja nie tylko dlatego, ze sa malutkie ale i pasuja kolorystycznie. Gniazdko podlaczone jest kablami dolutowanymi do wylacznika elektronicznego.

Tak wyglada to od srodka



Tak wyglada to od zewnatrz



A tak z podlaczonym kablem ladowarki



Zeby wpasowac baterie o ksztalcie prostopadloscianu do dziury na zbiornik paliwa w ksztalcie cylindra zrobilem "przejsciowke" ze sklejki i patyczkow bambusowych. Uklad jest lekki ale solidny i jednoczesnie zapewnia doskonala wentylacje.





W samolocie baterie przed przesuwaniem sie zabezpiecza pasek.



Sprawdzilem wywazenie i o dziwo samolot balansuje sie idealnie tam gdzie ma byc wg producenta. Wszystko dziala porzadnie tak wiec samolot jest gotowy do oblotu. No prawie - zapomnialem jeszcze ustawic zalecane przez producenta wychylenia sterow oraz expo dla mojej wygody.

Jedna rzecz mnie tylko niepokoi. Samolot wyszedl o 1/2 kg ciezszy niz podaje instrukcja. Chyba nie bedzie to trenerek. Cala moja nadzieja w tym, ze samoloty World Models bardzo dobrze lataja wiec moze te ekstra 500g nie spowoduje, ze samolot bedzie mial "brzydkie nawyki". Moze bedzie wymagal wiekszych predkosci do ladowania ale nie powinno byc problemu, bo sa klapy oraz wsteczny ciag, ktory powinien znacznie skrocic dobieg.

Musze teraz wykombinowac chwile wolnego czasu, dobra pogode i jakiegos kamerzyste, aby wykonac oblot. Boje sie troche, bo nie dosc, ze samolot jest ciezki to ma wiele elementow komplikujacych "normalne" sportowe latanie: 2-stopniowe klapy, chowane podwozie no i nietypowy naped.

Zupelnie nie mam pojacia jak naped bedzie sie zachowywal w powietrzu. Mysle, ze po odjeciu gazu model bedzie duzo bardziej hamowal niz z normalnym silnikiem, bo wirujace szybko smiglo z zerowym ciagiem bedzie dzialac jak hamulec aerodynamiczny. Dlatego podejscie do ladowania bedzie wymagalo dobrego operowania gazem - pewnie nie da sie zjechac gazem na zero i doszybowac do pasa. Mysle, ze trzeba bedzie caly czas operowac gazem na podejsciu zeby utrzymac wlasciwa predkosc. Nie moge sie juz doczekac jak to bedzie...

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"

Podliczylem skad sie wzielo tyle wagi i czy cos zrobilem nie tak. Oto podsumowanie wagi wszystkich elementow spoza zestawu:



Czyli model "z fabryki" wazyl okolo 2.4 kg. Warto to wiedziec.
Porownalem te dane z modelem wykonanym do artykulu w numerze 10/2011 (October 2010) Model Aviation. Przedstawiona tam byla konwersja tego modelu (w ubarwieniach "Smoke Squadron"). Model z tego opisu wazyl 3.75kg czyli o 350g mniej niz moj.
Podliczylem wszystkie elementy, ktorych uzyl autor i - ich waga wyszla mi okolo 1537 g, czyli o 182g mniej. Najwieksze moje zyski na wadze to:
- mechanizm do zmiany skoku (piasta. lopaty i serwo) - moje jest ciezsze o 60g
- Regulator do silnika - autor zastosowal o 30g lzejszy Jedi Adv Plus 70A
- Regulator napiecia do radia + bateria. Wyliczylem, ze stosujac 5 celek AA NiMh mozna zjechac z waga o regulator czyli o 46 g
- Wylacznik zasilania (moj e-switch) ktory wazy 46g. Autor zastosowal wtyczke DEANS wklejona w kadlub

Jedyne co mam lzejsze to silnik (autor zastossowal o 80g ciezszy E-Flight 60) oraz niektore serwa (autor stosowal standardy Jr ciezsze moich cyfrowych BMS). Czyli w granicach bledow wszystko sie zgadza.

Wg opisu w magazynie samolot latal bardzo przyzwoicie, wiec te ekstra 35 deko nie powinno gwaltownie pogorszyc wlasnosci lotnych. Jestem troche podbudowany przed pierwszym lotem.


Acha, pomierzylem prady serw zamontowamnych w samolocie. Wszystkie serwa biora ponizej 0.5A z wyjatkiem HX12K ktore w momencie startu ciagnie nawet 1.5A. Uwazajcie na te serwa - sa bardzo zarloczne na prad wiec gdy je dzies stosujecie upewnijcie sie, ze macie wystarczjaco mocy z baterii. Ja ma tylko dwa (na klapy i ster kierunku) wiec moj 8-amperowy BEC powinien spokojnie wytrzymac, jak rowniez Bateria LiPo 2200mAh (25C). Ale jak uzywacie NiMh do odbiornika, to zamiast "standardowych" (fabrycznych) pakietow lepie zmontowac pakiet z celek wysokopradowych jak np. Elite gdyz te lepiej wytrzymuja przeciazenia wyzszymi pradami niz kilka amperow bez spadku napiecia. Ja zastosowalem LiPo glownie ze wzgledu na wygode (brak uplywu).

_________________
Rysiu M.

Biore udzial w akcji "Chce pisac poprawnie"